Chăn nuôi gia cầm: Đối mặt với “khủng hoảng kép”

[Tạp chí Chăn nuôi Việt Nam] – Chưa bao giờ ngành gia cầm đối mặt với khủng hoảng về sản xuất và thị trường như hiện nay, khi mà giá thức ăn chăn nuôi tăng cao, trong khi đó giá bán các sản phẩm gia cầm nhiều tháng liền ở mức thấp hơn giá thành.

Chăn nuôi gia cầm khó khăn đủ đường…

Gia cầm: Từng là “cứu cánh” của ngành chăn nuôi

Năm 2019, khi mà Dịch tả lợn châu Phi bùng phát tại Việt Nam khiến cho ngành chăn nuôi lợn thiệt hại nặng nề, rất nhiều nông hộ nhỏ lẻ, trang trại và cả doanh nghiệp lớn cũng bước vào “cuộc đua” tăng đàn gia cầm.

Điều này, dẫn tới cơ cấu thức ăn chăn nuôi gia cầm tăng nhanh. Năm 2019, TACN cho lợn chiếm 49,7%, TACN cho gia cầm chiếm 47,2%. Và năm 2020, năm đầu tiên ghi nhận sản lượng TACN cho lợn (43,8%) thấp hơn sản lượng TACN cho gia cầm (52,7%). Không chỉ có thức ăn chăn nuôi, mà các ngành như thuốc thú y, thiết bị cũng chuyển dịch cơ cấu sang mảng gia cầm.

Theo Tổng cục thống kê, năm 2020, tổng đàn gia cầm cả nước có khoảng 510 triệu con, tăng 6,2%; sản lượng thịt gia cầm hơi đạt trên 1,42 triệu tấn, tăng khoảng 9,2%, sản lượng trứng đạt 14,5 tỷ quả, tăng khoảng 9,5% so với năm 2019. Ước tính Quý I/2021 đàn gia cầm tương đương cuối năm 2020; sản lượng thịt gia cầm hơi xuất chuồng đạt khoảng 420 nghìn tấn, tăng 5,2%, trứng ước đạt 4,3 tỷ quả, tăng 3,5% so với cùng kỳ năm 2020.

Trong bối cảnh đó, các cơ quan chức năng và doanh nghiệp đã tích cực xuất khẩu các sản phẩm chăn nuôi gia cầm như thịt, trứng… Năm 2020, Việt Nam xuất khẩu được 3.000 tấn trứng gia cầm tươi và chế biến (lòng đỏ trứng gà, trứng cút đóng lon, trứng gà tươi) và 10 triệu quả trứng vịt muối với giá trị 3 triệu USD…từ đầu năm đến tháng 5/2021, xuất khẩu được gần 7.000 tấn thịt gà chế biến với giá trị khoảng 32 triệu USD.

Tuy nhiên, điều đáng lưu ý là trong năm 2020, tổng số lượng thịt gà nhập khẩu khoảng 215 ngàn tấn, tương đương 20,4% sản lượng thịt gà sản xuất trong nước (thịt gà chiếm khoảng 74% trong tổng sản lượng thịt gia cầm).

Thua lỗ triền miên, tổng đàn sụt giảm nghiêm trọng

Ông Tống Xuân Chinh – Phó Cục trưởng Cục Chăn nuôi, sau khi bệnh Dịch tả lợn châu Phi xảy ra, Bộ NN&PTNT đã chỉ đạo quyết liệt để tăng các sản phẩm gia cầm, bù đắp phần thiếu cho sản phẩm thịt lợn. Tuy nhiên, sau đó tác động của Covid-19 khiến cho giá sản phẩm gia cầm là trứng, thịt gia cầm ở mức thấp. Cùng với đó, các doanh nghiệp và người chăn nuôi gia cầm cũng gặp khó khăn kép khi giá TACN tăng cao do giá nguyên liệu thế giới tăng mạnh.

Còn ông Nguyễn Thanh Sơn – Chủ tịch Hiệp hội Chăn nuôi gia cầm Việt Nam cho biết, trong suốt cả năm 2020, đặc biệt là từ cuối tháng 4/2021, kể từ đợt địch Covid-19 thứ 4 bùng phát ở nước ta, ngành chăn nuôi gia cầm đang phải đối mặt với nhiều khó khăn thách thức; sản xuất, kinh doanh của toàn ngành bị sa sút mạnh. Theo tính toán của Hiệp hội Chăn nuôi gia cầm Việt Nam, so với cùng kỳ năm 2020, tổng đàn gia cầm cả nước giảm 36,62% từ 512,690 triệu con xuống còn 326, 769 triệu con, giảm 35%; vịt từ 86,563 triệu con xuống còn 60,594 triệu con, giảm 30%; sản lượng trứng từ 16,681 tỷ quả xuống còn 13,345 tỷ quả, giảm 20%. Do chịu áp lực kép về dịch bệnh Covid-19 và giá thức ăn chăn nuôi tăng cao, hậu quả là đến thời điểm này, có khoảng 45-50% trang trại gia cầm lớn treo chuồng và khoảng 70-75% gia trại và số hộ tạm ngừng tái đàn. Nhiều doanh nghiệp và trang trại gia cầm đang đứng trên bờ vực phá sản.

Việc tiêu thụ sản phẩm gia cầm thời gian qua và hiện nay rất khó khăn. Giá bán một số sản phẩm chăn nuôi không những thấp hơn giá thành mà tất cả các loại sản phẩm đều khó tiêu thụ, nhất là loại gà đẻ loại và con giống 1 ngày tuổi (1NT). Trong 3 tháng gần đây, giá bán gà conlông màu 01 ngày tuổi chỉ còn 5.000-6.000 đồng/con, gà 1 NT lông trắng 7-8 nghìn đồng/con; vịt con 1 ngày tuổi từ 8-9 nghìn đồng; gà thịt lông màu 45-55 nghìn đồng/ kg, tùy loại; gà thịt lông trắng 24-25.000 đồng/kg, vịt thịt 32-35 nghìn đồng/kg. Trứng gà 1.200 -1.400 đồng/quả, trứng vịt 1.700- 1.800 đồng/quả. Với giá bán sản phẩm nêu trên, người sản xuất đang bị lỗ nặng. Trong

khi đó, sản lượng gia cầm giống và thịt gà đông lạnh nhập khảu hàng năm đầu tăng Năm 2020 Việt Nam nhập khẩu 3,87 triệu gia cầm giống, 215 nghìn tấn thịt gà đông lạnh, tương đương 20,4% sản lượng thịt gà sản xuất trong nước. Nhiều hội viên của Hiệp hội, những “anh hùng hảo hán” như Công ty giống gia cầm Minh Dư, Công ty Cao Khanh cũng đang rất căng thẳng vì không tiêu thụ được con giống. Đối với sản phẩm trứng, mỗi ngày ước tính chúng ta sản xuất được 41-42 triệu quả nhưng tiêu thụ chỉ từ 39-40 triệu quả. Đã có hiện tượng các nhà cung cấp phải gom trứng từ siêu thị về để đưa tới các nhà máy thức ăn gia súc tiêu thụ.

Năm 2020, Việt Nam nhập khẩu gà đông lạnh kỷ lục

“Chúng tôi dự báo giá thức ăn tăng cao và người chăn nuôi không tái đàn như hiện nay, nguy cơ tới quý IV năm nay sẽ thiếu các sản phẩm thịt gia cầm và câu chuyện nhập khẩu gà đông lạnh là không thể tránh khỏi”, ông Sơn nhấn mạnh.

Còn đại diện Cục Chăn nuôi cho biết, dự báo giá các sản phẩm gia cầm đang có chiều hướng tăng và tăng cao vào thời điểm từ tháng 5-7/2021, do nguồn cung thiếu, vì lượng con giống đưa vào chăn nuôi thương phẩm trong Quý I/2021 của các loại gia cầm cho thịt giảm tới gần 50% so với Quý IV/2020, lượng thức ăn gia cầm giảm khoảng 40%.

Theo ông Đào Hùng – Phó GĐ Sở NN&PTNT tỉnh Bình Định, do các nhà hàng, khách sạn, địa điểm du lịch đóng cửa vì không có khách du lịch nên thịt, trứng tiêu thụ kém. Vì vậy, các nhà chăn nuôi phần lớn bán sản phẩm gia cầm xong thì không tiến hành tái đàn.

Trao đổi với PV, ông Trần Phú Cường – Chi cục trưởng Chi cục Chăn nuôi thú y tỉnh Bình Dương cho biết, hiện nay đối với đàn gia cầm của tỉnh, đặc biệt giá gia cầm rất bấp bênh, cụ thể giá thành gà trắng hiện nay khoảng 26.000 đồng/kg nhưng giá bán luôn thấp dưới giá thành từ 23.000-26.000 đồng/kg. Hiện nay hầu hết người dân đầu tư chuồng kín cho doanh nghiệp thuê, mà doanh nghiệp chủ yếu là làm theo chuỗi (chăn nuôi, giết mổ, chế biến thực phẩm) nên họ vẫn tái đàn liên tục. Còn đối với chăn nuôi nhỏ lẻ thì giảm đàn rất nhiều.

CHIA SẺ KHÓ KHĂN VỚI NGÀNH GIA CẦM

“Ở góc độ cơ quan quản lý, chúng tôi rất chia sẻ với người chăn nuôi gia cầm”, ông Tống Xuân Chinh nhấn mạnh.

Ông Chinh đưa ra 02 giải pháp để tháo gỡ tình hình khó khăn của ngành gia cầm. Thứ nhất, khuyến khích tiêu dùng trong nước các sản phẩm gia cầm. Thứ hai, kiến nghị giảm thuế nhập khẩu ngô, đậu tương, DDGS. VAT với thức ăn chăn nuôi đã về 0%, chỉ còn thuế nhập khẩu như ngô, lúa mỳ, DDGS thì chưa giảm. “ Nếu tình hình nếu Covid-19 tác động lớn, chưa kiểm soát được, Cục kiến nghị Bộ báo cáo Chính phủ, Quốc hội hạ thuế nhập khẩu xuống nữa, hoặc xuống 0% thì càng tốt, để hỗ trợ các doanh nghiệp vượt qua giai đoạn khó khăn này”, ông Tống Xuân Chinh khẳng định.

Theo ông Trương Chí Thiện – Tổng Giám đốc Công ty Vĩnh Thành Đạt: “Chúng tôi chia sẻ khó khăn với các trang trại. Cụ thể, ngoài giá như bao tiêu cam kết trong hợp đồng, chúng tôi cũng có phụ lục hợp đồng thể hiện đồng ý hỗ trợ giá thức ăn chăn nuôi tăng cho người chăn nuôi. Nếu chúng ta không làm việc này thì người chăn nuôi sẽ lo lắng, bỏ đàn và vài tháng tới sẽ mất cân đối cung cầu.

Hà Ngân

ÔNG NGUYỄN THANH SƠN – CHỦ TỊCH HIỆP HỘI CHĂN NUÔI GIA CẦM VIỆT NAM:

Cần tạo điều kiện cho doanh nghiệp ngành gia cầm duy trì sản xuất

Các địa phương (kể cả những địa phương đang giãn cách xã hội) cần tạo điều kiện lưu thông các sản phẩm gia cầm sống, con giống, thuốc thú y, thức ăn chăn nuôi.

Mặc dù Quốc hội có 03 nghị quyết và Chính phủ có 05 nghị định tháo gỡ khó khăn cho doanh nghiệp về tín dụng và thuế, nhưng thực tế các doanh nghiệp trong Hiệp hội vẫn khó khăn trong việc tiếp cận vốn vay. Vì vậy, Hiệp hội kiến nghị Bộ NN&PTNT và Chính phủ gia hạn thuế sử dụng đất, tạo điều kiện cho doanh nghiệp gia cầm duy trì sản xuất. Cùng với đó, Hiệp hội cũng đề nghị Bộ và các Bộ ngành khác rà soát, cởi bỏ các thủ tục hành chính gây khó khăn, tăng thêm chi phí cho các doanh nghiệp.

Cần có biện pháp khẩn trương bình ổn giá thức ăn chăn nuôi, nếu giá cứ tiếp tục tăng thì ngành chăn nuôi hết sức khốn đốn. Thế giới đã hành động rất nhanh, ví dụ như Trung Quốc đã mua gom nông sản của Lào nhưng Việt Nam chưa có hành động quyết liệt. Chúng tôi đánh giá ngành TĂCN dù có sản lượng đứng hàng đầu Đông Nam Á, nhưng chỉ là ngành ăn đong và gia công nên phụ thuộc vào thế giới. Chúng tôi đề nghị giảm thuế khô đậu tương để giảm giá thành thức ăn chăn nuôi.

Cần cần hạn chế việc nhập khẩu thịt gà đông lạnh đang cạnh tranh với sản phẩm thịt gà trong nước thông qua các hàng rào kỹ thuật. Ví dụ, năm ngoái nhập 215.000 tấn, chiếm 20%, tức là cứ 10kg gà trong nước sản xuất thì cạnh tranh với 2kg gà đông lạnh. Đề nghị các cơ quan chuyên môn của Bộ cách làm hàng rào kỹ thuật của Thái Lan (quy định rất chặt chẽ đơn vị cung cấp sản phẩm thịt gà đông lạnh không sử dụng hóa chất gây hiệu ứng nhà kính, khi cắt tiết phải sử dụng máy móc…). Vì các rào cản kỹ thuật khắt khe nên sản phẩm thịt gà nước ngoài ít thâm nhập được vào Thái Lan…. Đề nghị nên nghiên cứu chương trình về Trứng học đường bởi hiện chúng ta vẫn ế từ 1-2 triệu quả trứng/ngày, trong khi đó mức tiêu thụ trứng của nước ta chỉ bằng 1/3 so với Trung Quốc.

TÂM AN