Tôm xuất khẩu tìm cách giữ vững lợi thế cạnh tranh

Vùng nuôi tôm ở ÐBSCL đang chuyển động vào mùa thả nuôi vụ tôm mới. Viễn cảnh lạc quan thị trường tôm xuất khẩu đang mở ra, cạnh tranh nhiều hơn nhưng đầy hy vọng.

Chế biến tôm xuất khẩu của Công ty SAOTA. Ảnh: ST

Lạc quan vào vụ mới

Ở vùng ÐBSCL được đánh giá tiềm năng mở rộng diện tích nuôi tôm nước lợ thâm canh rộng lớn và thuận lợi. Sau một năm 2021 khó khăn chưa từng thấy vì đại dịch COVID-19, hoạt động sản xuất, xuất khẩu ngành thủy sản, trong đó có tôm xuất khẩu “đứt gãy” khâu vận chuyển, do phải thực hiện nhiều biện pháp phòng dịch… Thế nhưng vượt qua trở ngại, đến cuối năm sản lượng tôm nuôi, kim ngạch xuất khẩu tôm ở các tỉnh Sóc Trăng, Bạc Liêu, Cà Mau… về đích đạt chỉ số tăng trưởng cao.

Bước vào những tháng đầu năm, sau Tết vùng nuôi tôm ở các tỉnh ven biển vùng ÐBSCL bắt đầu vào vụ thả nuôi tôm mới 2022. Chuyển động vào vụ nuôi mới người nuôi tôm có những dự tính mới, lạc quan. Dấu hiệu tươi mới trên vùng nuôi tôm trải dài từ Trà Vinh, Sóc Trăng đến Bạc Liêu… có một số doanh nghiệp (DN) đã triển khai ứng dụng công nghệ mới. Trong đó số nhiều là DN có nhà máy chế biến xuất khẩu thủy sản đã mạnh dạn đầu tư, mở rộng diện tích, tăng quy mô vùng nuôi tôm thẻ chân trắng.

Ông Hồ Quốc Lực, Chủ tịch HÐQT Công ty CP Sao Ta (Fimex VN) nhận định: Khởi động vào vụ sản xuất đầu năm nhịp độ có thể chấp nhận được do tôm giảm, nhu cầu tiêu thụ thế giới cũng giảm. Từ quý III và IV sắp tới cao điểm nguyên liệu của Việt Nam cũng trùng với cao điểm thị trường có nhu cầu nên đây là một lợi thế. Trong khi hiện thời các nước ở Nam bán cầu hiện đã có tôm thu hoạch.

Ông Lực dè dặt dự đoán: Thị trường 2022 nói chung vẫn phụ thuộc chủ yếu vào tình hình dịch COVID-19. Nếu dịch giảm, hoạt động du lịch, dịch vụ tiêu dùng nhà hàng, khách sạn tăng lên. Cùng lúc hệ thống bán lẻ duy trì, tình hình tiêu thụ tôm sẽ khả quan hơn. Tuy nhiên, nhận diện về mặt bất lợi, cần lưu ý các nước đối thủ của tôm Việt Nam hiện đã mạnh lên.

Ðơn cử như Ecuador trong suốt năm 2021 hầu như không bị ảnh hưởng bởi COVID-19, còn Ấn Ðộ lúc đầu và giữa năm 2021 bị ảnh hưởng COVID-19 mạnh nhưng đến cuối năm đã ổn định và đặc biệt hơn là sản lượng tôm cả năm 2021 của Ấn Ðộ vẫn không giảm, đạt gần 1 triệu tấn, còn sản lượng tôm của Ecuador thì tăng và chạm mốc 1 triệu tấn tôm. Tôm Việt Nam năm 2021 cũng đạt khoảng 930.000 tấn.

Cạnh tranh và thị trường mở

Nhận định trước tình hình sản lượng tôm năm 2022 ở các nước sản xuất có sản lượng tôm lớn như Việt Nam, Ấn Ðộ, Ecuador, Indonesia đều tăng lên. Một số doanh nghiệp trong ngành hàng tôm xuất khẩu Việt Nam đều biết khá rõ tôm Ấn Ðộ và Ecuador rất rẻ do giá thành nuôi của họ thấp. Ðó là lợi thế của họ. Các nước này còn một sách lược để tăng trưởng và cạnh tranh. Năm 2015, Ấn Ðộ bắt đầu nhắm tới mục tiêu tăng tỷ lệ tôm chế biến so với tôm block và họ đã mua hơn 1.000 bộ cấp đông IQF của Việt Nam nên bắt đầu chiếm lĩnh dần phân khúc tôm IQF tươi ở Mỹ, cao điểm có năm lên đến 44% thị phần.

Trong các sản phẩm tôm Ấn Ðộ đang tiến thêm bước thứ hai để chinh phục thị trường Nhật bằng sản phẩm tôm luộc – tôm hấp chín cấp đông rời (do không cạnh tranh lại với tôm Nobashi, tôm bột của Việt Nam). Còn Ecuador nuôi tôm với mật độ chỉ 10 con/m2, nhưng nhờ diện tích lớn nên sản lượng tôm của họ vẫn đạt 1 triệu tấn vào năm 2021. Do đó, tôm Ecuador có thể tăng lên 1,5 triệu tấn thậm chí là 2 triệu tấn/năm là không khó.

Trên thị trường xuất khẩu tôm, tại Mỹ hiện Ecuador đã chiếm thị phần cao gấp đôi Việt Nam, chiếm 18% (so với 9% của Việt Nam), nên Ecuado cùng với Ấn Ðộ đã chiếm khoảng 60% thị phần tại Mỹ. Nếu tính thêm Indonesia con số này lên đến 80%.

Dù vậy tôm Việt Nam vẫn có lợi thế cạnh tranh. Hiện nay Việt Nam đang ở trình độ chế biến tôm cao hơn. Riêng sản phẩm tôm luộc chỉ có Việt Nam và Thái Lan làm được nhưng Thái Lan hiện giảm mạnh sản lượng và phân khúc cấp cao này hiện gần như chỉ còn duy nhất Việt Nam. Ở châu Âu, Việt Nam vẫn chiếm lĩnh phân khúc thị trường tôm cao cấp.

Hiện tại và tương lai tôm Việt Nam xuất vào thị trường Anh vẫn thực hiện theo EVFTA. Thị trường Nhật có cạnh tranh nhưng không lớn do Việt Nam đang dẫn đầu thị trường này và ngày càng bỏ xa 2 đối thủ chính là hai nước nuôi tôm trong khu vực. Tuy nhiên, điểm yếu nhất của tôm Việt Nam khi xuất bán qua thị trường nước này là do cạnh tranh lẫn nhau bằng cách bán giá rẻ…

Nhìn trên bình diện rộng hơn, thời cơ năm 2022 ngành tôm đang mở ra kể cả trong tình hình còn khó khăn.

HỮU ÐỨC

Nguồn tin: Báo Cần Thơ