Sục khí trong ao nuôi tôm siêu thâm canh

Sục khí cung cấp ôxy cần thiết cho tôm nuôi

Vai trò

Trong ao nuôi tôm nhất là nuôi siêu thâm canh, hàm lượng ôxy hòa tan (DO) là yếu tố quyết định sự sống cũng như quá trình sinh trưởng, phát triển của tôm. Hàm lượng ôxy hòa tan trong nước là do sự khuếch tán không khí vào nước. Lượng ôxy này được tôm tiêu thụ bởi hô hấp và quá trình phân hủy mùn bã hữu cơ, hoạt động của vi khuẩn cùng các phản ứng hóa học trong nước. Cùng với đó, nuôi tôm công nghiệp mật độ thả cao và ít thay nước, ngoài hàm lượng ôxy trong nước được tôm tiêu thụ thì một lượng ôxy cần thiết để phân hủy chất thải và các khí độc trong ao là rất lớn. Sử dụng sục khí không chỉ đơn giản để tăng lượng ôxy hòa tan trong nước mà còn để cho hầu hết các khu vực đáy áo sạch để có đủ không gian sạch cho số lượng tôm trong ao. Máy sục khí cho ao tôm cá là rất quan trọng nhất là với môi trường nuôi thâm canh và siêu thâm canh bởi công dụng của chúng không chỉ cung cấp ôxy cho nước ao mà còn giúp tạo dòng chảy nhằm gom tụ chất thải vào hố xi phông. Do đó, cần cân bằng ôxy cho tôm bằng cách sử dụng máy sục khí vừa giúp ức chế các loại tảo vừa cung cấp đủ lượng ôxy cần thiết cho tôm cả ngày lẫn đêm. Nhằm duy trì hô hấp của tôm và cân bằng hệ sinh thái trong ao nuôi cần phải tính toán và bố trí các thiết bị sục khí phù hợp.

Lựa chọn máy

Hệ thống sục khí thông thường bao gồm một máy nén không khí; một đầu máy bơm khí đặt trên bờ ao, có thể bơm khí xuống nước ao thông qua một loạt các ống dẫn khí. Máy nén khí được đưa xuống vùng đáy ao qua hệ thống ống, chính là các ống dẫn khí có đường kính 2 cm, đặt nằm ngang cách nhau 1 m và cách đáy ao 30 cm. Các điểm sục khí phân bố đều khắp ao khi máy hoạt động. Tùy thuộc vào mật độ nuôi, diện tích hay điều kiện kinh tế để người nuôi có thể quyết định lựa chọn loại sục khí nào phù hợp cho mô hình của trang trại. Có một số loại sục khí được sử dụng phổ biến như máy sục khí bơm, quay, phun, thác nước, khuếch tán, trọng lực, kiểu bánh xe quạt nước, kiểu cánh quạt khuếch tán không khí. Trong đó, mỗi loại sẽ có những ưu, nhược điểm khác nhau.

Với các loại sục khí tóe nước phổ biến là bơm thẳng đứng và sục khí quạt guồng. Các loại sục khí bơm thẳng đứng có nhược điểm là không giúp nước lưu thông tốt và phù hợp nhất cho các ao diện tích < 0,25 ha. Sục khí quạt guồng rất thích hợp cho các ao lớn hơn do tạo dòng chảy mạnh, tuy nhiên cũng có thể sử dụng một cách hiệu quả các loại sục khí quạt guồng nhỏ hơn trong các ao nhỏ 0,1 ha. Đối với loại sục khí bơm thẳng đứng và quạt guồng tốt nhất nên sử dụng trong ao có độ sâu khoảng 0,75 – 2 m.

Các loại sục khí bơm cánh quạt, khuếch tán có thể sử dụng đa dạng kích cỡ ao. Các loại này có khả năng tạo ra sự lưu thông nước sâu trong các ao có độ sâu hơn 2 m. Nên kết hợp giữa sục khí quạt guồng và sục khí bơm cánh quạt khuếch tán để có hiệu quả nhất trong trộn nước ao, đặc biệt là ở các ao sâu.

Trong khi các hệ thống khuếch tán không khí chỉ thích hợp nhất cho các ao rộng < 0,25 ha và phù hợp với các cụm liên kết các ao nhỏ trong đó một máy thổi khí có thể cung cấp không khí đến các ống khuếch tán ở nhiều ao. Tuy nhiên, hệ thống này có nhược điểm là hiệu suất kém ở các ao nước nông, vì thời gian lơ lửng của bong bóng trong nước quá ngắn nên khuếch tán ít ôxy vào trong nước. Hơn nữa, các hệ thống này không phù hợp cho các ao nuôi lớn bởi vì chiều dài ống quá dài và sử dụng nhiều ống khuếch tán.

Cách lắp đặt, bố trí

Nguyên tắc lắp đặt bố trí hệ thống sục khí cần nhớ chính là phải đảm bảo cung cấp đầy đủ ôxy cho tôm vừa tiết kiệm điện năng và giá thành phù hợp cho người nuôi.

Trong nuôi tôm thẻ siêu thâm canh, lắp đặt hệ thống sục khí cung cấp ôxy cho ao nuôi không hề đơn giản chút nào. Bởi, nó còn phụ thuộc rất nhiều vào dòng nước và bùn trong ao. Chúng ta có thể lắp đặt ở hai loại môi trường là ngoài trời và tốt hơn là ở trong nhà, khi không có sự ảnh hưởng của gió. Đối với lắp đặt sục khí trong nhà, chúng ta chỉ cần xem xét tới dòng chảy của nước để ngăn chặn bùn lắng. Gió là một yếu tố quan trọng nhất khi xem xét để lặp đặt sục khí trong nhà kín. Nhà kính đôi khi được mở để thông gió và giảm sự gia tăng nhiệt độ nước gây nguy hiểm cho tôm nuôi. Do đó, gió vẫn có ảnh hưởng lớn trong việc thiết lập hệ thống sục khí.

Khi tôm nuôi ở mật độ cao, số lượng các thiết bị sục khí cần thiết cho mỗi ao phải được quyết định dựa trên các nguyên tắc: Hệ thống quạt nước 1 mã lực là đủ cho 440 kg tôm (kích cỡ trên 15 gram) trong hình thức nuôi không thay nước thường xuyên trong hai tháng đầu và không có cống xả trung tâm. Trường hợp có cống xả trung tâm, hoạt động trong suốt thời gian nuôi và nước ao nuôi được thay thường xuyên thì một mã lực có thể dùng cho 700 kg tôm. Nếu số lượng quạt không tương ứng với số lượng tôm, nhất thiết phải cài đặt thêm hệ thống quạt nước, đặc biệt trong các tháng cuối của quá trình nuôi (có thể đặt thêm 4 quạt nước gần trung tâm của ao). Trường hợp không thể đặt thêm quạt nước, nên tỉa thưa số lượng tôm (nhưng phải thực hiện khi tôm có sức khỏe), lượng tối ưu của hệ thống quạt nước phụ thuộc vào mục tiêu sản xuất. Tuy nhiên, quy tắc chung được khuyến nghị bởi những người nuôi tôm có kinh nghiệm ở Thái Lan là với tôm thẻ chân trắng, mật độ trên 80 con/m², sẽ cần hệ thống quạt 36 mã lực/ha. Yêu cầu: vị trí đặt mỗi hệ thống phải được tính toán hợp lý. Các thiết bị sục nên đặt cách bờ bằng 1/3 chiều rộng của ao, để khoảng diện tích giữa ao cho các chất cặn lắng tụ gom vào. Có thể đặt hệ thống quạt cánh dài 3 mã lực gần các bờ của ao và 2 mã lực cho thiết bị thổi khí đáy (thiết bị thổi khí chỉ phù hợp với ao sâu và nền đáy chắc chắn, không thích hợp với các ao cạn và ao có đất cát vì khi máy hoạt động, sẽ thổi tung các chất thải lắng, làm đục nước ao). Khi đã lắp đặt xong các hệ thống sục khí, cùng lúc bật tất cả các hệ thống, nếu thấy nước chảy vòng quanh khắp ao, chứng tỏ số lượng lắp đặt là đủ, ao sẽ được giữ sạch.

Trước kia, sục khí được bố trí trong các ao nuôi tôm để tạo một dòng chảy vòng tròn, nhưng kiểu này thường tạo cặn lắng ở vùng giữa ao. Người nuôi tôm bây giờ có xu hướng lắp đặt sục khí tương đối đều khắp bề mặt ao để bùn cặn lắng lan đều hơn trên đáy. Cho dù áp dụng mô hình lắp đặt sục khí nào thì đều cần phải chú ý giữ cho dòng nước mạnh không làm xói mòn bờ và tăng cặn lắng đọng trên đáy ao. Trong các ao tôm cách hợp lý là sử dụng nhiều sục khí nhỏ để cung cấp sự thông khí tương đối đều khắp toàn bộ diện tích ao.

Phương Đông